Ymunwch â Phartneriaeth Natur Leol Pen-y-bont ar Ogwr!

Mae Partneriaeth Pen-y-bont ar Ogwr yn trefnu prosiectau adfer natur, cyfleoedd hyfforddi a diwrnodau gwirfoddoli yn rheolaidd sy'n rhad ac am ddim ac yn agored i unrhyw un yn y sir. Os oes gennych unrhyw syniadau ar gyfer cadwraeth natur neu os hoffech gymryd rhan mewn prosiectau sy'n bodoli'n barod, cysylltwch â ni. Hoffem glywed gennych hefyd os ydych chi am ddysgu mwy am fyd natur ym Mhen-y-bont ar Ogwr.

Gweithredu
Gallwch helpu drwy gyflwyno egwyddorion ecolegol cyfrifol i'ch bywyd eich hun. Mae'r ardd yn lle da i ddechrau arni. Mae sawl adnodd ar arddio ar gyfer gwella bioamrywiaeth. Er enghraifft, mae Mai Di-dor yn fenter boblogaidd a hawdd i gychwyn arni er mwyn helpu bywyd gwyllt lleol. Yn gyffredinol, mae cynnal gardd o lystyfiant brodorol gyda chyfoeth o rywogaethau’n ffordd dda o gael effaith gadarnhaol. Ymhlith y camau eraill sy'n cael effeithiau cadarnhaol clir mae ailgylchu, codi blychau nythu a defnyddio plaladdwyr cyn lleied â phosibl.

Addysgu
Y cam cyntaf yn aml tuag at helpu natur yw dysgu mwy amdano, felly mae'r dudalen hon yn gam cyntaf gwych. Mae Partneriaeth Pen-y-bont ar Ogwr yn trefnu ac yn hyrwyddo sgyrsiau a gweithdai ar gamau natur effeithiol gan ei bartneriaid yn rheolaidd. Ffordd arall o gael effaith gadarnhaol yw trwy fynychu sgyrsiau o'r fath neu rannu eich gwybodaeth eich hun.

Mae natur o'n cwmpas ym mhobman a gallwn ei werthfawrogi ym mhob lliw a llun. Fodd bynnag, mae rhai ardaloedd yn y sir sy'n gartref i gynefinoedd a chyfoeth rhywogaethau arbennig o arwyddocaol ac felly o bwysigrwydd arbennig i fywyd gwyllt. Dim ond blas o'r safleoedd sydd ar agor i'r cyhoedd yw'r canlynol ac sy'n darparu lle i fwynhau natur ym mwrdeistref sirol Pen-y-bont ar Ogwr:

Mae Golchfeydd Ogwr yn gartref i lawer o rywogaethau infertebratau prin rwbel glofeydd, fel yr ysbrydwlithen ac amryw o rywogaethau nadroedd miltroed prin. Mae'r gardwenynen frown (Bombus humilis) wedi'i chofnodi ar y safle hefyd. Mae'r safle'n gynefin pwysig i goch y berllan (Pyrrhula pyrrhula) a'r ystlum pedol (Rhinolophus). Mae'r safle’n dyst i werth y Bartneriaeth Natur Leol hefyd, ar ôl sicrhau cyllid drwy Leoedd Lleol ar gyfer Natur yn 2020.

Mae Gwarchodfa Natur Genedlaethol Twyni Cynffig yn cynnwys system dwyni enfawr a Phwll Cynffig, sef y corff naturiol mwyaf o ddŵr croyw yn y De. Mae'n un o'r ychydig safleoedd yn Ewrop lle gellir gweld tegeirian y fign galchog (Liparis loeselii) sydd mewn perygl. Mae hefyd yn un o'r unig lefydd yn y DU y gellir gweld aderyn y bwn (Botaurus stellaris) yn ystod y gaeaf. Gallwch weld y cwtiaid aur, hwyaid copog a hwyaid pengoch o'r cuddfannau adar sy'n edrych dros y pwll.

Mae Gwarchodfa Natur Genedlaethol Twyni Merthyr Mawr yn gartref i'r twyni uchaf yng Nghymru gyfan, a'r uchaf ond un yn Ewrop, a elwir yn 'Big Dipper'. Mae'r cyfuniad o glogwyni calchfaen hynafol a gorchudd o dywod yn creu swbstrad daearegol unigryw sy'n cynnal cyfoeth o blanhigion, pryfed a ffyngau anarferol. Mae'r safle'n gartref i degeirianau prin fel caldrist y gors (Epipactis palustris), ffyngau diddorol Morel a Helvella ac infertebratau sydd dan fygythiad fel gwenynen y gwcw (Coelioxys mandibularis).

Mae Gwarchodfa Natur Parc Slip yn cynnwys brithwaith o gynefin amrywiol gan gynnwys glaswelltir, coetir, gwlyptiroedd a llynnoedd dŵr croyw. Mae'r dylluan frech (Strix aluco), llygoden y coed (Apodemus sylvaticus), cnocell werdd (Picus viridis), cornchwiglen (Vanellinae) a'r rhegen dŵr (Rallus aquaticus) oll i’w gweld ar y safle hwn. Mae gan Barc Slip gasgliad da o amffibiaid hefyd, gan gynnwys y fadfall gribog (Triturus cristatus). Yn yr haf, gellir gweld llygad llo mawr (Leucanthemum vulgare), gorudd (Odontites vernus) ac amrywiaeth o degeirianau gwyllt yn y caeau o amgylch y ganolfan ymwelwyr.

Mae Parc Gwledig Bryngarw yn stad 100 erw gerllaw ysblander Tŷ Bryngarw. Mae’r parc yn cynnwys coetir llydanddail aeddfed, glaswelltir, dolydd blodau gwyllt a phyllau, ac mae’n frith o rywogaethau. Mae llwynogod a chnocell y coed i'w gweld yn y coetir, tra mae’r pyllau’n gartref i'r fadfall ddŵr balfog (Lissotriton helveticus) a'r llyffant dafadennog (Bufo bufo). Gan ei fod yn Barc Gwledig, mae Bryngarw’n cynnig cyfle gwych i deuluoedd fwynhau byd natur ac mae'n cynnig cysylltiadau â Chwm Garw ar hyd y llwybr cymunedol.

Gwarchodfa Natur Leol Comin Locks yw un o chwe gwarchodfa natur leol y fwrdeistref sirol. Mae'r comin hefyd yn Safle Daearegol Rhanbarthol Pwysig gan ei fod yn cynnwys dau hectar o balmant calchfaen. Mae'r swbstrad daearegol anarferol hwn yn cynnal casgliad penodol ac amrywiol o blanhigion gan gynnwys rhywogaethau fel mandon fach (Asperula cynanchica), teim gwyllt (Thymus polytrichus) ac effros (Euphrasia sp.). Mae'r comin yn cynnwys, glaswelltiroedd niwtral, prysgwydd a nodweddion rhostir isforol hefyd. Mae'r rhostir isforol yn gynefin prin sydd ond i’w weld ar arfordir gorllewinol yr Iwerydd fel arfer. Diolch i'w leoliad arfordirol, mae golygfeydd ysblennydd o Abertawe a Dyfnaint ar ddiwrnod clir.